SON YAYINLANAN Mp3 ve Videolar | ||||||||
-
KABİR MUBTELALARI’NA REDDİYE
Yazan&Gönderen
editor
ER-REDDU AL’A MUBTELAİL MEKABİR
KABİR MUBTELALARI’NA REDDİYE
Bismillahirrahmanirrahim
Rabbimiz! Sana tevekkül ettik sana yöneldik dönüş sanadır.(Mümtehine/4)
Dua bir İbadettir : Dua oldukça önemli bir ibadettir.Yüce Allah pek çok ayette onu özel olarak zikretmiştir.Sahih olarak rivayet edilen çok sayıdaki hadiste de Peygamber (s.a.v) onu şerefini beyan etmiştir.Duanın konumunun önemi hakkında gelen delillerden bazıları şunlardır.
ER-REDDU AL’A MUBTELAİL MEKABİR
KABİR MUBTELALARI’NA REDDİYE
Bismillahirrahmanirrahim
Rabbimiz! Sana tevekkül ettik sana yöneldik dönüş sanadır.(Mümtehine/4)
Dua bir İbadettir : Dua oldukça önemli bir ibadettir.Yüce Allah pek çok ayette onu özel olarak zikretmiştir.Sahih olarak rivayet edilen çok sayıdaki hadiste de Peygamber (s.a.v) onu şerefini beyan etmiştir.Duanın konumunun önemi hakkında gelen delillerden bazıları şunlardır.
حدثنا محمد بن بشار حدثنا بن أبي عدي قال أنبأنا جعفر بن ميمون صاحب الأنماط عن أبي عثمان النهدي عن سلمان الفارسي عن النبي صلى الله عليه وسلم قال إن الله حي كريم يستحي إذا رفع الرجل إليه يديه أن يردهما صفرا خائبتين قال أبو عيسى هذا حديث حسن غريب وروى بعضهم ولم يرفعه
Selman el-Farisi’nin rivayet ettiği hadiste Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: Allah çok haya sahibi ve çok cömerttir.Kişi ellerini O’na doğru kaldırıp dua ettiği zaman onları boş çevirmekten haya eder.(Tirmizi (3556) Ebu Davud Salat (27) İbn Mace Edep (17) İsnadı Sahihtir.
حدثنا أحمد بن منيع حدثنا مروان بن معاوية عن الأعمش عن ذر عن يسيع عن النعمان بن بشير عن النبي صلى الله عليه وسلم قالالدعاء هو العبادة ثم قرأ { وقال ربكم ادعوني أستجب لكم إن الذين يستكبرون عن عبادتي سيدخلون جهنم داخرين } قال هذا حديث حسن صحيح وقد روى منصور عن الأعمش عن ذر ولا نعرفه إلا من حديث ذر هو ذر بن عبد الله الهمداني ثقة والد عمر بن ذر
Numan b.Beşir (r.a) den rivayete göre Resulullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur: Dua ibadettir.Sonra Mü,min süresi 60 ayetini okudu: Ama Rabbiniz buyuruyor ki: Bana dua edin duanızı kabul edeyim.Şüphesiz ki bana kulluk etmekten ululuk taslayarak çekinenler aşağılık bir halde Cehenneme girecekler.(Tirmizi (3372) Tirmizi Bu hadis hasen sahihtir.
Yüce Allah subhanehu ve Teala Kur’an-ı Kerim’de duayı ibadet olarak isimlendirmiş ve şöyle buyurmuştur:
Rabbimden bana apaçık belgeler geldiği içindir ki ben sizin Allah’tan başka yalvarıp yakardığınız şeylere tapmam bana yasaklandı.(40/Ğafir/66)
Rabbiniz buyurdu ki: Bana dua edin karşılık vereyim.Bana ibadet etmeye tenezzül etmeyenler aşağılanmış olarak cehenneme girecekler.(40/Ğafir/60)
Yüce Allah her iki ayette de duadan ibadet diye söz etmektedir.Bu onun öneminin büyüklüğünün bir delilidir.
Yine Yüce Allah şu ayetinde görüldüğü gibi duayı din olarak da isimlendirmiştir.
Gemiye bindiklerinde (bir tehlikeyle karşılaştıkları zaman) dini Allah’a has kılarak yalnız O’na yakarırlar Onları kurtarıp da karaya çıkardığında ise hemen O’na eş koşarlar.(29/Ankebut/65)
Allah subhanehu ve Teala bu ayette dini duadan bedel kıldı ve onu belirlilik ifade eden elif lam takısıyla marife yaptı.Bu duanın din olduğuna dalalet eder.Din olan şey İbadettir.
Rabbinize yalvara yalvara gizlice için için dua edin (7/A’raf:55)
Peygamber (s.a.v) de duayı emretmiştir.Nitekim şöyle buyurur:Rüküda Rab azze ve celle’yi tazim edin.Secdelerde dua etmeye çabalayın.Çünkü secdelerdeki duanız sizin için kabule daha layıktır.(Müslim (479)
Şeyh Abdullah Eba Butayn rahimullah şöyle der:Bütün alimlere göre Allah’ın amrettiği her şey ya vacip veya müstehap bir ibadettir.Kim kulun Rabbine duası ibadet değildir derse o sapık hatta kafirdir.(Tesisiu’t-Takdis fi Keşfi Telbisi Davud b.Cercis.s.127)
SADECE ALLAH’A DUA EDİLMESİ EMRİ VE O’NDAN BAŞKASINA DUA EDİLMESİNİN YASAKLANMASI
Kur’an ve Sünnet sadece Allah’a dua edilmesini emreder ve O’ndan başkasına dua edilmesini kesin bir şekilde yasaklar.Bu emir ve yasağın geçtiği buyruklardan bazıları şunlardır:
Rabbinize yalvara yalvara gizlice için için dua edin.(7/A’raf:55)
(Onlar mı daha hayırlı) yoksa kendisine dua ettiği zaman darda kalana yardım eden sıkıntıyı gideren ve sizi yeryüzünün halifeleri yapan mı.Allah ile birlikte başka bir ilah öylemi.Ne kadar az düşünüyorsunuz(Neml:62)
(Ey Resül) Kullarım sana beden sorarlarsa ben şüphesiz onlara yakınım.Bana dua edenin dua ettiği zaman duasını kabul ederim.(Bakara:186)
Allah’tan O’nun lütfunu isteyin (Nisa:32)
Şeyh Abdurrahman b.Kasım rahimullah şöyle der:
Sadece Allah’a dua etme konusu Kur’an da çeşitli şekillerde üç yüz defa zikredilmiştir.Bazen onu emreden bir kalıpla zikretmiştir Mesela:
Bana dua edin size karşılığını vereyim.(Ğafir:60)
Dini yalnızca O’na has kılarak Rabbinize dua edin.(Araf:29)
Bazen yasaklama kalıbıyla zikretmiştir Mesela:
Allah’ın yanı sıra başkalarına dua etmetin/yalvarıp yakarmayın.(Cin:18)
Bazen tehditle birlikte zikretmiştir Mesela:
Allah ile birlikte başka bir ilaha yalvarma;aksi halde azab görenlerden olursun.(Şuara:213)
Bazen ulühiyyete ve ibadet edilmeye O’nun layık olduğu anlatılırken zikredilmiştir Mesela:
Allah ile birlikte başka bir ilaha yalvarma/dua etme.O’ndan başka hak ilah yoktur.(Kasas:88)
Bazen dua edeni ayıplama anlamına gelen bir hitap içinde zikretmiştir Mesela:
Allah’ın dışında sana fayda ve zarar vermeyecek olan varlıklara dua etme.(Yunus:106)
Bazen haber verme ve araştırma anlamına zikretmiştir.
Deki. Hiç düşündünüz mü Allah’tan başka dua ettiklerinizi.Gösterin bana onlar yeryüzünde neyi yaratmışlar.Yahut onların göklerde bir ortakları mı var.(Ahkaf:4)
Deki: Allah’tan başka kendileri hakkında batıl zanlar beslediğiniz o kimselere istediğiniz kadar yalvarın.Onlar ne göklerde ne de yerde zerre ağırlığınca bir şeye bile güç yetiremezler.(Sebe:22)
Bazen duanın ibadet olduğunu ve Allah’tan başkasına duanın Şirk olduğunu açıklama makamında zikretmiştir Mesela:
Allah’ı bırakıp da kıyamete kadar kendisine cevap veremeyecek kimseye dua edenden daha şaşkın ve sapkın kim vardır.İnsanlar (Allah’ın huzurunda) toplandıklarında dua edilenler dua edenlere düşman kesilecekler ve kendilerine yapılan ibadeti reddedecekler.(Ahkaf:5/6)
Sizden ve sizin Allah’tan başka yalvardıklarınızdan uzaklaşıyor ve Rabbime yalvarıyorum.Rabbime yalvarmakla gayretleri boşa gitmiş bir kimse olmam İbrahim onlardan ve Allah’tan başka ibadet ettikleri şeylerden ayrılınca ona İshak ve Yakup’u bağışladık ve hepsini de peygamber yaptık.(Meryem:48/49)
Hadiste Dua ibadetin ta kendisidir buyrulmuştur.Bu hadis Tirmizi ve diğer hadisçiler sahih olarak nitelendirirler.Bu hadiste hasr ifade etmesi için bir arazamiri getirilmiştir ve habere lam ile marifelik kazandırılmıştır.Yani anlam şöyle olur:İbadet duadan başka bir şeydeğildir ve dua ibadetlerin en büyüğüdür.Allah Teala duada kendisine başka birinin ortak koşulmasını kesin olarak yasaklamıştır.Hatta Peygamberi (s.a.v) hakkında şöyle buyurmuştur:
De ki Ben sadece Rabbime ibadet ediyor ve hiç kimseyi O’na ortak koşmuyorum.(Cin,20) O kendisine ortak koşulmasını asla affetmeyeceğini haber vermiştir.(es-Seyfu’l-Meslül ala Abdi’r-Rasul s.131-132)
Sadece Allah’a dua edilmesinin farz olduğunun delillerinden birisi de İbn Abbas (r.a)’in Peygamber (s.a.v)’den rivayet ettiği şu hadistir: İstediğin zaman Allah’tan iste yardım dilediğin zaman Allah’tan yardım dile.(Tirmizi (2516) Ahmed (1/303) Bu hadis el-Elbani’nin es-Sahihu’t-Tirmizi’sinde (2516) numaralı hadistir.
Eğer Allah’tan başkasından istemek caiz olsaydı Rasülullah (s.a.v) Benden isteyin yardım dilediğiniz zaman da benden yardım dileyin buyururdu.Bilakis amcasının oğluna irşad ve tebliğde bulundu ve sadece Allah’tan istemesini ve sadece O’ndan yardım dilenmesini tavsiye etti.
Yine Rasülullah (s.a.v) şöyle buyurdu: Sizden biriniz temenni ettiği zaman çok şeyler temenni etsin.Çünkü o sadece Rabbinden istemektedir.(Abd b.Humeyd el-Müntehab (1494) İbn Ebi Şeybe (29360) el-Elbani bunun sahih olduğunu söyledi es-Silsiletü’s-Sahiha (1266)
Abdullah b.Ömer (r.a) anlatıyor:
Ben her işimde Allah’a dua ederim.Hatta bineğimin yürüyüşünü açmasına kadar Allah’a dua ederim.Bu duanın bana büyük bir huzur verdiğini anlarım.(Buhari Edebu’l-Müfred.s.263.no:643)
Göklerde ve yerde olanlar hep O’ndan isterler.(Rahman,29)
İbn Sa’di rahımullah şöyle der: Yani Allah Teala yarattıklarından hiç birine muhtaç değildir.O çok cömerttir ve çok kerem sahibidir.Bütün yaratılmışlar O’na muhtaçtırlar.Bütün ihtiyaçlarını halleri ve sözleriyle O’ndan isterler.Göz açıp kapayacak kadar hatta daha az bir süre bile O’na muhtaç olmamaları düşünülemez.
ALLAH’TAN BAŞKASINA DUA ETMENİN BATIL OLDUĞU HAKKINDA DÖRT MESHEBİN ALİMLERİNDEN VE DİĞERLERİNDEN GELEN BİLGİLER
Allah Teala Kur’an’ın iki yerinde kendisinden başkasına dua etmeyi batıl bir dua olarak nitelendirmiştir.Birincisi şu ayettir:
Bu böyledir çünkü Allah hakkın ta kendisidir.O’ndan başka tüm yalvardıkları ise sadece batıldır.(Hac,22)
İkincisi de şu ayettir:
Bu ancak Allah’ın hak olmasından ve onların yalvardıkları diğerlerinin batıl olmasından dolayıdır.(Lokman,30)
Derim ki: Dört mezhebin alimleri ve diğer alimler Allah’tan başkasına dua etmenin büyük şirk olduğunda ve sahibini İslam dininden çıkardığında icma etmişlerdir.Onlar mezheplerin bütün kitaplarında mürtedin hükmü bölümlerinde buna hükmetmişlerdir.Genel anlamda ibadeti özel anlamda duayı sadece Allah’a tahsis etmek İslam’ın zorunlu olarak bilinen temel hükümlerindendir.Alimlerden hiçbiri bu konuda muhalefet etmemiştir.Müslümanların icmaı ise bir hücettir/delillerdir.Nitekim Rasülullah (s.a.v) şöyle buyurmuştur:
Allah benim ümmetimi sapıklık üzerinde birleştirmez.Allah’ın eli cemaat ile birliktedir.(Tirmizi (167) İbn Ömer’den rivayet etti.Hakim el-Müstedrek (392-397) Hakim bu hadisten sonra Ehl’i-Sünnet’in bu kaide üzerinde icma ettiklerini ve bunun İslam’ın kaidelerinden olduğunu anlatmıştır.
Şeyh Abdurrahman b.Kasım şöyle der: Bir fiili yasaklayıcı ve ona karşı uyarıcı failini küfürle nitelendirici ve ebedi cehennemle tehdit edici naslar içinde Allah’tan başkasına dua etmek hakkında gelen naslar gibi nasların geldiği başka bir küfür ve mürtedlik çeşidi bilmiyoruz.O halde Kitap ve Sünnet’i hakem edinmeye ve ümmetin icmaına uymaya engel olan nedir.Bu mesele müstakil eserlere konu olmuştur.Birden fazla ilim adamı tarafından bu konuda icma olduğu haber verilmiş ve bunun İslam’ın zorunlu olarak bilinen esaslarından olduğu zikredilmiştir.(es-Seyfu’l-Meslul ala Abdi’r-Rasul,s.24)
۞Hanifilerin bu konudaki söyledikleri:
Şeyh Kasım Dureru’l-Bihar’da şöyle der: Halktan pek çok kimsenin bazı Salih kişilerin kabrinin başına gelerek: Ey Efendim Eğer kaybettiğim şeyi bulursam veya hastam şifaya kavuşursa veya ihtiyacımı giderebilirsem senin için şu kadar altın vereyim veya şu kadar yütecek dağıtayım veya şöyle şöyle mum yakayım diye adakta bulunmaları şu sebeblerden dolayı icma ile batıldır/geçersizdir:
Birincisi:Yaratılmış için adakta bulunmak caiz değildir.
İkincisi: Bu ölmüş gitmiş bir kişinin bir şey yapabileceğini zannetmektir…Özellikle Şeyh Ahmed el-Bedevi’nin doğum günlerinde insanlar bu tür saçmalıkları yapmaktadırlar..Şeyh Kasım’ın sözleri burada bitti.
Şeyh Muhammed Abid es-Sindi Tevaliu’l-Envar Şerhu Tenviru’l-Ebsar Mea’d-Dürri’l-Muhtar isimli eserinde şöyle demektedir:
Bir kimse: Ey şu kabrin sahibi Benim ihtiyaçımı gider veya bunu Allah’tan iste veya Allah katında benim için şefaatçi ol diyemez.Fakat şöyle der:Ey hükmünde hiç kimse ile ortak olmayan (Allah’ım) Benim şu ihtiyacımı gider.
Şeyh Sun’ullah b.Sun’ullah el-Halebi el-Hanefi şöyle der: Evet şimdi Müslümanlar arasında evliyanın hayatlarında ve öldüklerinde tasarruf ettiklerini iddia eden topluluklar ortaya çıktı.Bunlar bela ve musibetlerde velilerden medet beklerler ihtiyaçların onlar vasıtasıyla ortadan kalkacağına inanırlar.Bu sebeble onların kerametlerine istidlal ederek kabirlerine giderler ve ihtiyaçların giderilmesi için onlara seslenirler.Bu içinde aşırılık bulunduğu gerçeği haber veren Yüce Kitabı devre dışı bıraktığı imamların akidelerine ve bu ümmetin icmaına muhalefet ettiği için helake ve ebedi azaba götüren bir sözdür.Allah Teala indirdiği Kitabında şöyle buyurmaktadır.
Her kim kendisi için doğru yol apaçık belli olduktan sonra Peygambere muhalefet eder ve müminlerin yolundan başka bir yola tabi olursa onu girdiği yolda bırakır ve cehenneme sokarız.Orası ne kötü bir yerdir.(Nisa,115) Seyfullahi ala men Kezebe ala Evliyaillahi,s.13-16 neşreden Medaru’l-Vatan li’n-Neşr)
Son dönem Hanifi alimlerinden İmam Ahmed er-Rumi Şeyh Seccan Bahş el-Hindi Muhammed b.Ali et-Tehanevi Muhammed İsmail ed-Dehlevi ve Şeyh Ebu’l-Hasan en-Nedvi de böyle söylemiş ve bu konuda şiddetli tepki göstermişlerdir.(İçinde Allah’tan başkasına dua eden kimseyi ayıpladıklarının zikredildiği kaynaklar için bak:el-Mecmüu’l-Müfid fi Nakzi’l-Kubirriyeti ve Nusrati’t-Tevhid,s.412-418)
Şeyh Şemsüddin el-Afğani’nin Kabirperestlerin akidelerinin batıllığı konusunda Hanifi alimlerinin sözlerini topladığı büyür bir eseri vardır.Suhüdu Ulemai’l Hanifiyyeti fi İbtali Akaidi’l-Kuburriyye diye isimlendirdiği üç ciltlik bu eser ile doktara unvanını elde etmiştir.
۞Malikilerin bu konudaki söyledikleri:
Ebu Bekir et-Turtişi el-Havadisu ve’l-Bideu isimli kitapta zat’ı envat diye isimlendirilen ağaçla ilgili hadisi zikrettikten sonra şöyle der:Allah sana merhamet etsin nerede bir sedir ağaçı veya insanların tazimle yöneldikleri hastalarına şifa umdukları ve çivi çakıp çaput bağladıkları bir ağaç bulursan bil ki o hadiste sözü edilen zat’ı envat’tır onu kesin (s.39,Neşreden Daru İbni’l-Cevzi)
۞Şafiilerin bu konudaki söyledikleri:
İbn Hacer eş-Şafii Şerhu’l-Erbein en-Nevevi’de şöyle der: Kim Allah’tan başkasına dua ederse kafirdir.(Şevkani bunu ondan ed-Durru’n-Nazid’de nakleder)
Şam muhaddisi İmam Ebu Şame el-Bais ala İnkari’l-Bidei ve’l-Havadis isimli kitapta şöyle der: Fakat biz bu bölümde İslam şeriatını bir tarafa atan ve fıkıhçı din alimlerinin izinden gitmeyi terk eden cahil halkın içine düştükleri durumu açıklayacağız:
Bu kendilerini derviş olarak nitelendiren kimselerin yaptıkları bir şeydir.Onlar aslında iman fakiridirler.Çünkü yabancı kadınlarla içli dışlı olurlar onlarla baş başa kalırlar şeyhlerine inanırlar…Bu ve benzeri tarikatlar ortaya çıkan putperestlik ve diğer küfür çeşitlerinin temelini teşkil ederler.Duvarlara ve direklere el sürmeyi ve her beldede birtakım özel yerlerde kandiller yakmayı şeytanın halka cazip göstermesi gibi halk arasında yaygın musibetler de bu kısma girer.Buralarda birisi rüyasında meşhur bir Salih veya veliyi gördüğünü halka anlatır (insanlar da onun kabrini kandillerle donatırlar ve türbesinin duvarlarına ve direklerine ellerini sürerler) Bu mekanları kalplerinde büyütür saygı gösterirler onlara adaklar adayarak hastalarına şifa vereceğini ve ihtiyaçlarının karşılanacağını umarlar.Bunlar Dimeşk şehrinde ve pınarlar ağaç ve duvar arasındadır.
Sonra Ebu Şame rahimullah Rasülullah (s.a.v)’den sahih bir yolla gelen şu hadisi nakletti:Beraberindeki kimseler ona (Bizim için de bir zat-ı envat belirle) dedikleri zaman Rasülullah (s.a.v) onlara şöyle buyurdu:
Subhanallah! İşte bu söylediğiniz Musa’nın kavminin söylediği şu söz gibidir: (Ey Musa! Bizim için onların ilahlarına benzer bir ilah belirle) Canım elinde tutan Allah’a yemin olsun ki sizden öncekilerin yollarını izleyeceksiniz.(Araf,138) (Tirmizi (2180) Ebu Vakid el-Leysi’den rivayet etti lafız onundur.Ahmed (218/5) el-Elbani Sahihu’t-Tirmizi’de bu hadisin sahih olduğunu söyler.(el-Bais ala İkrari’l-Bidei ve’l-Havadis.s.34-35 Özetlenerek iktibas edilmiştir.Neşreden Daru’l-Müeyyed)
Büyük alim İmam Ahmed b.Ali el-Makrizi el-Mısri eş-Şafi şöyle der: Ümmetlerin içine düştükleri şirk iki çeşittir.Ulühiyyet şirki ve rububiyyet şirki.Ulühiyet şirki başka bir ifade ile ibadette şirk.Müşriklerin içine düştükleri şirk ulühiyyet şirkidir.Bu putlara tapanların meleklere tapanların cinlere tapanların ve diri olsun ölü olsun şeyhlere Salihlere ve velilere tapanların şirkidir Onlar:
Bizim onlara ibadetimiz sadece bizi Allah’a yaklaştırsınlar(*) diyedir. Derler.Yani Allah katında bize şefaatçi olsunlar ve Allah’a yakınlıkları ve kerametleri sebebiyle bizi de yakınlığa ve keramete ulaştırsınlar diye tapıyoruz derler.Nitekim dünyada melikin yardımcılarına ve özellikle akrabalarına hizmet edenlerin de melikin ikramına ve yakınlığına nail oldukları bilinmektedir.İlkinden sonuncusuna kadar ilahi kitapların tamamı bu görüşün batıl olduğunu söyler onu reddeder kötüler ve onların Alah düşmanı olduklarına hükmeder.İlkinden sonuncusuna kadar bütün peygamberler bu konuda ittifak etmişlerdir.Allah Teala önceki ümmetlerden kimi helak etmişse bu tür şirk sebebiyle helak etmiştir.(*)(Zümer.2) (Tecridu’t-Tevhidu’l-Mufid.s.52-53 Tahkik Ali b.Muhammed İmran neşreden Dau Alemi’l-Fevaid)
۞Hanbelilerin bu konuda söyledikleri:
Şeyh Takıyuddin İbn Teymiyye rahımullah Hariciler hakkındaki hadis zikredilince şöyle der:
Rasülullah (s.a.v) zamanında ve onun halifeleri zamanına İslam’a intisap edip de çok ibadet etmesine rağmen dinden çıkan kimseler olduğuna göre demek ki İslam’a ve Sünnet’e intisap eden kimse de bazen dinden çıkabilir.Bu çeşitli şekillerde olur.Bunlarda birisi Allah’ın kötülediği şeylerde aşırı gitmektir.Mesela Şeyh Adiy gibi bazı şeyhler hakkında aşırı gitmek Ali b.Ebi Talib hakkında aşırı gitmek Mesih hakkında aşırı gitmek buna örnektir.Bir Peygamber veya Salih bir kişi hakkında aşırı giden ve onu bir tür ilah haline getiren herkes müşriktir.Mesela (Ey efendim bana yardım et veya beni kurtar veya sen bana yetersin) demesi gibi Allah’ı bırakıp ona dua etmesi bir şirktir ve sapıklıktır bunu diyen kimsenin tevbe etmesi istenir.Tevbe etmezse öldürülür.Çünkü Allah Teala peygamberleri insanlar sadece kendisine ibadet etsinler ve O’nunla beraber başka ilahlar edinmesinler diye göndermiştir.Allah ile beraber melekleri veya Mesih’i veya Uzeyr’i veya Salihleri veya başka birini ilah edinenler bunların yaratıcı ve rızık verici olduğuna inanıyor değillerdi bunlar sadece dua ediyorlar ve Bunlar bizim Allah katındaki şefaatçilerimizdir diyorlardı.Allah peygamberler gönderdi artık ister ibadet duası olsun ister isteme duası olsun Allah’tan başka birine ibadet edilmesi işi sona erdi.(er-Rasaletu’s-Seniyye’den özetlenerek alınmıştır.Mecmuu’l-Fetava (3/363-430)’da tam olarak yer almaktadır Yukarıda nakledilen sözler 383-400 sayfalar arasından özetlenmiştir)
Yine Şeyh Takıyüddin (İbn Teymiyye) şöyle der: Müslümanların alimlerinden hiçbiri Allah’tan yardım istenilen hiçbir şeyde yaratılmışlardan herhangi birinden ne bir peygamberden ne bir melekten ne de bir veliden ne de başka birinden yardım istenebileceğini söylememiştir.Üstelik bunun kesin olarak caiz olmadığı İslam dininde bilinmesi zorunlu olan şeylerdendir.(Mecmuu’l-Fetava s.103)
Yine O şöyde der: Kim ölülerden herhangi birinin bu ister Nefise olsun isterse başka bir ölü olsun korkanı himaye ettiğini hapsedileni kurtardığını söylerse ki bunlar birer ihtiyaçtır bunu söyleyen kimse sapık ve müşriktir.Çünkü Allah koruyup gözetendir O korunmaya muhtaç değildir.İhtiyaçlar için Allah’a müracaat edilir.Bunun yolu ihlas ve samimiyetle Allah’a dua etmektir.Nitekim Allah Teala şöyle buyurmuştur:
(Ey Rasul) Kullarım sana benden sorarlarsa ben şüphesiz onlara yakınım.Bana dua edenin dua ettiği zaman duasını kabul ederim.(Bakara,186) Allah en iyi bilendir.(Mecmuu’l-Fetava (27/490)
Yine Şeyhulislam İbn Teymiyye şöyle der: Kim melekleri ve peygamberleri aracı kılar da onlara dua ederse ve günahlarının affını kalplerin hidayetini sıkıntılarının giderilmesini ve ihtiyaçların giderilmesini onlardan istemek gibi birtakım faydaların celbini ve zararların def edilmesini onlardan isterse böyle bir kimse Müslümanların icma’ıyla kafirdir.(Mecmuu’l-Fetava (1/124)
İmam Ebi’l-Vefa Ali b.Akil en-Hanbeli rahımullah şöyle der: Kabirlere tazimde bulunan ihtiyaçları için ölülerden yardım isteyen ve Ey Efendim ey Abdülkadir Benim için şunu yap diyen kimse bu haliyle kafirdir ölülere dua eden ve ihtiyaçları için onlardan yardım isteyen kimse kafirdir.
Yine İbn Akil el-Fünun’da şöyle der: Yükümlülükler cahillere ve avam takımına zor gelince şer’i davranışları bırakıp kendi uydurdukları davranışlara yönelirler.Bu onlara daha kolay gelir.Çünkü onlar bununla başkalarının emri altına girmemiş olurlar.Bana göre onlar bu davranışlarıyla kafirdirler.Mesela kabirlere tazimde bulunmak ihtiyaçlar için ölülerden yardım istemek bir kağıt parçasının üzerine (Ey efendim Benim için şunu şunu yap) diye yazmak veya Lat ve Menat’a tapanları örnek alarak ağaçlara çaput bağlamak gibi şeyler küfürdür.
Şeyh Abdullah Eba Butayn rahımullah şöyle der:
Kadı Ebu Ya’la’nın fetvaları arasında şu fetvayı gördüm (Ey Muhammed ey Ali) diyen kimsenin durumu sorulunca şöyle dedi: Bu caiz değildir.Çünkü her ikisi de ölmüştür.(Tesisü’t-Taks fi Keşfi Telbisi Davud b.Cercis,s.147)
Şeyh Abdullatif b.Abdirrahman b.Hasan rahımullah büyük şirki irtikap edenlerin Allah’ın ayetlerini ve peygamberlerini veya kendisine delil getirildikten ve delil muteber bir yolla kendisine ulaştıktan sonra bunlardan herhangi birini inkar edenlerin tekfir edilmesinde Müslümanların icma ettiklerini zikretmiştir.Mesela Salihlere ibadet eden ve Allah ile birlikte onlara da dua eden ve yaratıklarının hak etmedikleri ibadetler ve ilahlıkta onları Allah’a denk kılan kimse kafir olur.Şeyh Abdullatif ehli ilim ve iman arasında bu konuda icma olduğunu söyledi ve şöyle dedi: Taklit edilen mezheplerin mensuplarından her bir topluluk bu meseleye kitaplarında büyük bir bölümü ayırıp müstakil olarak ele aldılar orada bu meselenin hükmünü ve dinden çıkmayı gerektiren şeyleri ve bunun sonuçlarını zikrettiler ve bunun şirk olduğuna hükmettiler.İbn Hacer de el-İ’lam bi Kavatu’l-İslam isimli kitabında bu meseleyi müstakil olarak ele almıştır.(ed-Düreru’s-Seniyye 81/467-468)
Şevkani ed-Durru’n-Nazid isimli kitabında şöyle der: Asıl bela ve musibet sözünü ettiğimiz salt tevessülün ver bir kimseyi şefaatçi edinmenin ötesinde bir şeydir.Bu halktan bir çok kimsenin ve havastan bazılarının mezarda yatan ölüler ve Salih oldukları bilinen diriler hakkında ancak Allah’ın güçünün yettiği şeylere onlarında güçlerinin yettiğine ve sadece Allah’ın yapacağı şeyleri onların da yapanileceğine inanır hale gelmeleridir.Hatta kalplerinde gizledikleri şeyleri onların dilleriyle söylediğine bile inanırlar.Sonunda bazen Allah ile beraber bazen müstakil olarak onlara dua ederler onlara isimleriyle seslenerek yardım isterler.Fayda ve zarar vermeye gücü yeten kimseye gösyerdikleri saygıyı onlarada gösterirler.Namaz ve dua için Rablerinin huzuruna durdukları zaman gösterdikleri tevazu ve huşuya ilave bir huşu ve tevazuu onlara gösterirler.Bu bir şirk değilse biz şirkin ne olduğunu hiç bilmiyoruz demektir.Eğer bu bir küfür değilse dünya da hiç küfür yok demektir.(s.22-23 tahkik:Muhammed el-Halebi Daru’l-Feth eş-Şerika)
Şeyhlerin ruhlarından yardım dilemeye gelince-tıpkı cahiliye dönemi insanlarının kendi ilahları hakkında dedikleri gibi-pek çok kimse-şeyhlerinin gaybi bir otoriteye sahip olup onunla nefislerde ve kainatta tasarruf ettiğine Allah ile kulları arasında vasıta olduğuna ve istedikleri takdirde kendilerini yüksek mertebelere çıkarıp Allah’a yaklaştıracaklarına inanmak suretiyle dalalete düşmüştür.(el-Menar Reşid Rıza)
Ne Hz Peygamber ne de ondan önce geçmiş peygamberlerden herhangi biri meleklerden peygamber ve Salihlerden-ölümlerinden sonra veya hazır bulundukları sırada-bir şey istemeyi ve onlardan şefaat dilemeyi şeriat kılmamıştır.Mesela onlardan hiçbiri Ey Allah’ın melekleri Allah nezdinde bize şefaatçı olun Allah’tan bize yardım etmesini rızık vermesini veya bizi hidayete erdirmesini dileyin dememiştir.Yine hiçbiri ölen peygamberlerden ve salih kullardan Ey Allah’ın nebisi Ey Allah’ın dostu Bizim için Allah’a dua edin Bizi bağışlaması için Allah’tan bizim adımıza istiğfar dileyin dememişlerdir.(et-Tevessül ve-l-Vesile.s.19)
Sallallahu Teâla alâ Muhammedin ve alâ A'lihi ve Sahbihi ecmaîn.
VE'L- HAMDÜ Lİ'LLAHİ RABBİ'L ALEMİN
Tarih Cuma, 25 Haziran 2010 09:48 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 8678 kere Okundu Devamını Oku...
-
Bir eğitimciye sorarlar
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
Bir eğitimciye sorarlar:
-Çocuk eğitimine kaç yaşında başlamalı ?
Pedegog:
-Çocuğunuz kaç yaşında ? diye sorar.
Adam:
-Bir yaşında, der.
Eğitimcinin cevabı çok çarpıcı olur:
-Bir sene geç kalmışsın dostum!..
Tarih Perşembe, 22 Nisan 2010 15:24 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 6428 kere Okundu Devamını Oku...
-
HER KÜÇÜK BÜYÜĞE GİDEN BİR YOLDUR
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
HER KÜÇÜK BÜYÜĞE GİDEN BİR YOLDUR
بسم الله الرحمن الرحيم
Değerli Müslümanlar ! bu gün sizlerle paylaşmayı düşündüğüm ders konusu, özlü bir kural olan ; Her küçük, bir büyüğün alt basamağıdır, kuralının insanlar üzerinde müsbet veya menfi anlamda tesiri üzerinde olacaktır.
Tarih Çarşamba, 21 Nisan 2010 13:46 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 5611 kere Okundu Devamını Oku...
-
DUA (Seni İçeriye Bırakmayan)
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
Seni İçeriye Bırakmayan
Cami kapısından geçerken ezanın okunduğunu duyan şoför, geriye dönüp patronundan izin ister:
- Beyefendi izin verseniz de ezan okunmuşken şuracıkta namazımı kılıversem de devam etsek? der.
Patron, pek de memnun olmasa da izin verir. Şoför camiye girer, patron da arabanın içinde bekler. Ancak cemaat namazını kılıp çıktığı halde şoför çıkmayınca canı sıkılan patron, arabadan inip caminin avlusuna dalar, pencere camına abanarak ta içeriye bakar ki, şoför ellerini açmış duâya devam ediyor. Camı tıklatarak seslenir:
- Herkes çıktı ne duruyorsun, sen de çıksana!
Cevap ibretli:
- Bırakmıyor!
- Kim bırakmıyor?
- Seni içeriye bırakmayan!..
Bir düşüncedir alır patronu.
- Seni içeriye bırakmayan!..
Hemen orada abdestini alır camiye girer ve yanına vardığı şoföre seslenir:
- İşte, der beni de bıraktı içeriye!
Yaşlı gözlerle bakan şoför söylenir:
- Elbette bırakır, der. Deminden beri boşuna mı gözyaşlarıyla dua ediyorum sanıyorsun. Senin dışarıda kalmana gönlüm bir türlü razı olmadı, ellerimi açıp içeriye alınman için duâ ettim. Şükürler olsun ki, Rabbim kabul etti duâmı da içeriye aldı, dışarıda bırakmadı.
Tarih Perşembe, 08 Nisan 2010 10:08 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 5325 kere Okundu Devamını Oku...
-
Allah Kuran Okumayı Bize sevdirsin - (Amin)
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
HADİS-İ ŞERİF
Peygamber efendimiz demiştir ki birisi öldüğünde akrabaları cenaze işleriyle meşgul iken,son derece güzel bir kişi gelir meftanın başının yanında durur.
Kefenlendiğinde kefen ile merhumun göğsü arasına girer Definden sonra herkes evine döner, Münker ve Nekir adlı iki özel Melek gelir,öleni kişisel
mahremiyet içerisinde imanı hakkında sorgulayabilmek üzere ,göğsünde duran güzel kişiyi ayırmaya çalışır.Güzel kişi der ki.
”O benim refakatim,O benim dostumdur, hiçbir şekilde Onu yalnız bırakmam. Eğer siz sorgulama için görevlendirildiyseniz,görevinizi yapınız.Onun cennete girmesini kabul ettirinceye kadar
terk edemem."
Sonra ölmüş arkadaşına döner der ki, ”Ben, bazen yüksek sesle bazen de kısık sesle okuduğun Kur’anım.
Endişe etme,Münker ve Nekirin sorgusundan sonra üzüntü duymayacaksın."
Sorgulama bitince güzel kişi Onun için Meleul Aladan(semadaki meleklerden)misk kokusuyla bezenmiş bir döşek hazırlar.
Allahın Resulu(SAV) demiştir ki: "Hesap gününde ne bir Peygamber,ne de bir melek, Allahın indinde Kur’andan daha imtiyazlı bir şefaatçi olamayacaktır."Allah Kuran Okumayı Bize sevdirsin - (Amin)
Tarih Cumartesi, 03 Nisan 2010 19:22 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 5370 kere Okundu Devamını Oku...
-
Assoc. Prof. Dr. Ibrahim HATIBOGLU
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
Assoc. Prof. Dr. Ibrahim HATIBOGLU
U.Ü. Ilâhiyat Fakültesi Hadis Anabilim Dali Ögretim Üyesi.( Ağutos 2007)
Nüzûlü sürecinden kisa bir süre sonradan itibaren, Müslümanlarin yüzyillar boyu dünyaya hâkim olmasinin ardindan, Bati düsüncesinde sömürge zihniyetinin yayginlasmasi ve Avrupa kültürünün üstünlügünden söz edilmeye baslanmasiyla, Islâm âleminin Bati ile temasa geçme ve zamanla da Bati hâkimiyetinde onlarla iç içe yasama serüveni baslamis oldu.
Tarih Cuma, 02 Nisan 2010 14:46 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 4389 kere Okundu Devamını Oku...
-
Dini Müesseselerin Gelişmesinde Çağdaş İmkanlar
Yazan&Gönderen
Hkn
Dini Müesseselerin Gelişmesinde Çağdaş İmkanlar ( Doc. Dr. Mustafa Dönmez )
Hal-ı hazırda Avrupa ülkelerinde sınırlı imkanlarl a hizmet veren hayır müesseselerini, daha fazla hizmet görür ve daha geniş kitlelere hitap eder hale getirebil mek için, batıda yaşıyan müslüman azınlıkların, günümüzün imkanlarından yararlanm ak durumunda dırlar. Önemli olan, belirteceğimiz imkan ve vasıtaların, hizmet konusunda tasarlanılan hedefleri kadar bu vasıtaların da meşruu olmasıdır. Yazımızda okuyucula rımıza önereceğimiz çağdaş imkanların, müslümanlara din hizmetler i alanında önemli katkılar sağlayacağı ve gelişmesinde önemli derecede rol oynayacağı görülecektir. İslamî merkezler in hizmetler ini geliştirme yollarına yönelik vasıtaları ve tasarlanılan önerileri şu şekilde sıralamamız münkündür :
Tarih Cuma, 02 Nisan 2010 14:42 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 5328 kere Okundu Devamını Oku...
-
ALLAH’A DAVETTE NEBİLERİN METODU
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
بسم الله الرحمن الرحيم
ALLAH’A DAVETTE NEBİLERİN METODU
Abdurrahman Kutluay
الحمد لله رب العالمين والصلاة و السلام علي نبينا محمد وعلي آله و أصحابه ومن تبعهم باحسان الي يوم الدين و بعد
:
Muhakkak Allah’a davet Rasul (sav)’in ve O’na tabi olanların yoludur. Allah Teala’nın dediği gibi:
قل هذه سبيلي أدعوا الي الله علي بصيرة أنا و من اتبعني و سبحان الله وما أنا من المشركين
Bilakis Allah’a davet, Rasuller ve onlara tabi olanların en önemli hususudur. Çünkü insanlar Allah’a davetle, karanlıktan aydınlığa, küfürden imana, şirkten tevhide, ateşten cennete çıkarılırlar.
Bu davet gerekli olan temel esaslara dayanır. Ne zaman bu esasların biri olmazsa, bu davet sahih olmayıp, matlub olan semereyi vermez. Velev ki bunun için bir sürü çaba ve vakit harcansa da. Ne yazık ki bugün, bu temel esaslar üzerine bina olunmayan bir sürü davet ve cemaat müşahede ediyoruz.
Dolayısıyla Kur’an ve Sünnet’in delalet ettiği, sahih davetin esas ve kaidelerini özetleyecek olursak:
Tarih Pazartesi, 08 Mart 2010 08:09 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 3708 kere Okundu Devamını Oku...
-
UNUTMAK yada Unutmamak
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
LUGAT VE ISTILAHÎ AÇIDAN UNUTMA
Unutmanın Arapça karşılığı “nisyan” dır. “nesiye-yensâ” fiilinin mastarıdır. Hatırlamak, korumak ve muhafaza etmenin zıddıdır. Ragıb el-Isfahânî, nisyanı “insanın kendisine tevdî edilen bir şeyi korumayı terk etmesi” diye tanımlamış, onu iradî olup olmaması açısından ikiye ayırmıştır. Tevdî edilen şeyi terk ya kalbin zaafından yada kasıttan dolayı olur ki böylece kalpten o şeyin hatırlanması kaybolmuş olur. Unutmanın bir diğer anlamı da kasten terk etmektir...
“Allah (c.c.) ’ı terk ettiler, Allah’ta onları terk etti” Tevbe 9/67Bundan dolayı “Kur’an-ı terk ettim veya onu unutmayı kastettim” denilmesi kendisind e çirkinlik bulunduğundan kerih görülmüştür. Tehânevî ise unutmayı “akılda önceden bir sureti mevcut olan herhangi bir şeyin yokluğu” şeklinde tanımlamıştır.
Tarih Pazartesi, 08 Mart 2010 08:07 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 4621 kere Okundu Devamını Oku...
-
Dua ve Zikirler - Ahiret Hazineleri
Yazan&Gönderen
Yaratilisgayesi Yöneticisi
AHİRET HAZİNESİ DUA VE ZİKİRLER
Peygamber efendimiz (S.A.V.) buyurdu ki: Dikkat edin! size amellerinizin Rabbiniz katında en hayırlısını, en makbulünü, dereccenizi yükseltenini, altın vegümüş infak etmenizden ve düşmanlarınızla karşılaşıp cihad etmenizden sizin için daha hayırlı olanı haber vereyim mi? “Evet söyle ey Allah’ın rasulü” dediler. Cevaben “Allahu Teala’yı zikretmektir” buyurdu. (Sahihû’l – Cami. Hadis no:2629Müslüman kardeşim, biraz vaktini ve gayretini alarak karşılığımnda sana büyük sevaplar kazandıran bu birkısım ibadet ve zikirlere elinden geldiği kadar fırsat buldukçadevam et ki ahirette yüce hazinelere sahip olasın. Bunları ailene, evladına ve sevdiklerine hatırlatmayı unutma. Kim bir iyiliğe yol gösterirse o iyiliği yapan gibi olur.
Peygamber efendimiz (S.A.V.) buyurdu ki: Dikkat edin! size amellerinizin Rabbiniz katında en hayırlısını, en makbulünü, dereccenizi yükseltenini, altın vegümüş infak etmenizden ve düşmanlarınızla karşılaşıp cihad etmenizden sizin için daha hayırlı olanı haber vereyim mi? “Evet söyle ey Allah’ın rasulü” dediler. Cevaben “Allahu Teala’yı zikretmektir” buyurdu. (Sahihû’l – Cami. Hadis no:2629)
Tarih Pazartesi, 08 Mart 2010 08:03 Kategori Makaleler
İlk yorumlayan siz olun! Konu 3939 kere Okundu Devamını Oku...
LUGAT VE ISTILAHÎ AÇIDAN UNUTMA
Unutmanın Arapça karşılığı “nisyan” dır. “nesiye-yensâ” fiilinin mastarıdır. Hatırlamak, korumak ve muhafaza etmenin zıddıdır. Ragıb el-Isfahânî, nisyanı “insanın kendisine tevdî edilen bir şeyi korumayı terk etmesi” diye tanımlamış, onu iradî olup olmaması açısından ikiye ayırmıştır. Tevdî edilen şeyi terk ya kalbin zaafından yada kasıttan dolayı olur ki böylece kalpten o şeyin hatırlanması kaybolmuş olur. Unutmanın bir diğer anlamı da kasten terk etmektir...
“Allah (c.c.) ’ı terk ettiler, Allah’ta onları terk etti” Tevbe 9/67Bundan dolayı “Kur’an-ı terk ettim veya onu unutmayı kastettim” denilmesi kendisind e çirkinlik bulunduğundan kerih görülmüştür. Tehânevî ise unutmayı “akılda önceden bir sureti mevcut olan herhangi bir şeyin yokluğu” şeklinde tanımlamıştır.
Nisyan, basit bir cehalete yakın bir keyfiyet olarak kabul edilmiştir. Bir yerde o, belli bir tasavvuru n sabit olmaması kabilinde n bir bilgisizl iktir. Bilgi kişide iyice yer etmediği zaman âdeta zeval konumunda olur ki bazen mevcut başka bir zamanda yok olur veya o bilginin başka bir tasavvuru sübut bulur. Bu takdir de biri diğeriyle karışır. Ancak bu karışıklık tamamıyla sabit hale gelmemiş olduğu için unutan kişi bir tembihle uyarıldığında uyanır ve zihnindek i ilk tasavvuru geri döner. Gaflette böyledir. Gafletten herhangi bir şeyin gerektird iği sûret veya kavram akılda mevcut olmakla beraber o şeyin tasavvuru nun yokluğu kastedilm iştir. Unutma da hem hafızadan hem de müdrikeden bir şeyin yok olması söz konusudur . Unutulanın yeniden hatırlanması için yeni bir sebebe ihtiyaç duyulur. Bazı alimler unutma, gaflet ve zühul arasında bir ayırım gözetmeyerek onları birbirler ine yakın anlamları olan farklı kelimeler olarak kabul etmişler ve hepsinin ortak özelliğinin ilmin yani bilginin zıddı olduğunu belirtmişlerdir. İbni Kayyım el-Cevziyye (Ö:751-1350) gafletin, kalbin selim olmasının zıddı olduğunu belirtere k onu, cehalet gibi bir eksiklik olarak nitelendi rmiştir.
Usulcüler unutmayı “kendisine ihtiyaç hasıl olduğunda bir şeyi hazır bulundura mama, hatırlayamama” olarak tarif etmiştir.
Unutma, “elde edilen şeyi muhafaza edememek” demek olup hatırda tutmamanın aksidir. Uzun süreli kişinin akli dengesini bozacak, tamamen kişilik kaybına sebep olacak kadar geniş kapsamlı unutmalar a hafıza kaybı denilir. Unutma ise daha az süreli ve daha az kapsamlıdır. Bunun içindir ki akıl sağlığı yerinde olan bir kişinin uzun süre veya bütün bir hayat boyu yaşadığı bazı şeyleri unutması muhtemel değildir.
Anlaşıldığına göre unutma, şuurun önceden bilgi sahibi olduğu bir şeyi veya duygusal olarak yaşadığı bir konuyu gerektiği ve istenilen zamanda hatırlayamamasına sebep olan bir ârızadır.
I- UNUTKANLIĞA NEDEN OLAN ÂMİLLER:
A- FITRÎLİK:
Unutma ve gaflet, peygamber ler dahil her insanın mâruz kaldığı insanî bir olgu olup Adem’den kalıtım yoluyla zürriyetlerine intikal etmiştir. Bu husus tecrübeyle sabit olduğu gibi naslarla da vurgulanmıştır. Bu açıdan unutma fitrîdir. Hatta insan kelimesi ile nisyanın aynı kökten gelmesi dikkate değer bir husustur. Hayat, unutmanın nimet olarak kullanabi leceği nice sahnelerl e doludur. Fıtratın her bir imkanında olduğu gibi bu hususta da fıtrat, bir bütün olarak dikkate alınıp zıtlarıyla birlikte faaliyet alanın konulursa, nisyan/ unutma nimet olarak yerini muhafaza eder. Ancak nisyan tek olarak dikkate alınır ve ferdin tavır ve davranışlarında belirleyi ci bir yere sahip olursa dengenin bozulmasında etkin rol oynar. Adem’in cennette iken “Andolsun biz daha öncede Adem’e ahit (emir ve nehiy) vermiştik. Ne var ki o (ahdi) unuttu. Onda azim de bulamadık.” Taha 20/115 ifadesiyl e unutmuş olması tüm ademoğlunun unutma, manevi gerçekleri göz ardı etme eğiliminde olduğunun simgesel bir ifadesidi r.
B-GÖREVLERİNİN GEREĞİNİ DÜŞÜNMEME VE UMURSAMAM AZLIK
İnsanın bir şeyi unutması, daha çok o şeye karşı ilgisizliğinden, üzerinde daha fazlaca düşünmemesinden kaynaklan maktadır. Fıtrî olan unutma fiili, kişinin iradesini n dışında ise de unutmayı sağlayan sebepler iradesine bağlıdır. Ayrıca unutmadan doğan maddî ve manevi sonuçlar, kişiyi bağlayıcıdır. Bundan dolayı kıyamet günü kör olarak haşr olunacak birisi bunun sebebini sorduğunda, “sana mesajlarımız gelmişti de sen onları unutmuştun ve bugünde aynen öyle unutulaca ksın” Taha 20/126 şeklinde cevaplana caktır. Kınanan husus fıtrî olan unutma değil, unutmayı doğuran ve onu sürekli kılan Taha Suresi 124. ayetinde de işaret edildiği gibi, Allah’ın zikrinden yüz çevirmektir. Çünkü Kur’an-ı Kerim’de nisyan/unutma çoğunlukla bir şeyden yüz çevirme ve ilgisiz kalma, dikkatsiz davranma anlamında kullanılmıştır. Örneğin: dünyada yaptıkları kötülükler kendileri ne apaçık gösterilip ve alay edip durdukları şeyler kendileri ni alt edecek olanlara “siz bu hesap gününün geleceğine aldırmadığınız gibi (nisyan), biz de bugün size aldırmayacağız (nisyan) denilecek” Casiye 45/34 ayetinde nisyan; umursamam azlık, kayıtsızlık, aldırmamazlık anlamında kullanılmıştır.
Unutkanlığa neden olan saikler arasında ayrıca, zikrin bir başka ifadesi olan duanın terk edilmesin den kaynaklan an kalp katılığı, şeytanın süslemelerine aldanma En’am 6/43-44 batıla dalanlarl a birlikte olma, En’am 6/68 dünya hayatına kapılıp dini, oyuna, eğlenceye çevirme, Âraf 7/51 hak olan dini inkar ve onu alaya alma, dünya hayatını geçici zevklerin e aşırı tutkulu olma gibi hususlar vardır. İnsan dik başlılığına mahkum olarak bizzat kendisini n nasıl yaratılmış olduğunu unutup, bu gerçekten gafil olacak ve sonra aynı insan dönüp diyecek ki “ kim, çürüyüp toz olmuş kemiklere hayat verebilir?” Yasin 36/78 Dikkat edilirse bütün bu eylemler de unutma; dikkatsiz liğin, umursamaz lığın, hafife almanın tabîi bir sonucu olarak ortaya çıkmaktadır. Onun içinde din Allah (c.c.) ‘ın “Kur’an (hak ile batılı) ayıran bir sözdür. O, asla bir şaka değil” Tarık 86/13 ifadesiyl e bir ciddiyett ir. Dini dikkate almayıp göz ardı edenler “(o gün onlara şöyle diyeceğiz) bu güne kavuşmayı unutmanızın cezasını şimdi tadın bakalım! Doğrusu biz de sizi unuttuk; yaptıklarınızdan ötürü ebedi azabı tadın!” Secde 32/14 ifadesiyl e göz ardı edilecekl erdir.
Kur’an-ı Kerim’de insanlar arasında rûhi bakımdan son derecede hasta karaktere örnek gösterilen münafıkların ortak özelliği, Allah’ı ciddiye almamak, onu unutmak ve onun tarafından unutulmak tır. Kur’an bu hususu şöyle zikrediyo r: “Münafık erkekler ve münafık kadınlar (sizden değil), birbirler indendir. Onlar kötülüğü emrederle r. İyilikten alıkoyarlar ve cimrilik ederler. Onlar Allah’ı unuttular . Allah’ta onları unuttu.” Tevbe 9/67 Çünkü münafıklar fasıkların ta kendileri dir. Allah’ın münafıkları unutmasından maksat, onlardan yardımını, hidayetin i ve rahmetini kesmesi, münafıklıkları sebebiyle onlar unutulmuş ve terkedilm iş bir vaziyette bırakmasıdır. Ayrıca yapmadığını yapmış gibi gösterip metholunm aktan hoşlanmakda Al-i İmran ,3/67 tahrif-i haktan bir zevk almak ve Allah’ı unutmaktır.
C- Şeytani Etkiler:
Bazı ayet ve çoğunluğun namazla ilgili olan bazı hadislerd en anlaşıldığına göre, her insan başına gelen “ unutma” hâdisesine büyük ölçüde şeytanın sebep olduğu anlaşılmaktadır.
a) Kur’an’da Şeytanın Etkisi :
Nitekim Kur’an-ı Kerim ve bazı hadislerd en anlaşıldığına göre, Musa bir gün İsrail oğullarına kalplerin i yumuşatıcı bir hitapta bulunurke n kendisine “insanların en alimi kimdir?” diye sorulmuş, o da “ benim” diye cevap vermiştir. Allah ise ona iki denizin birleştiği yerde ondan daha alim bir kul (Hızır) bulunduğunu vahyetti. Bunun üzerine Musa, “Ey Rabbim! Onu nasıl bulabilir im?” diye niyaz etti. Cenab-ı Hak’da “Zenbiline balık al, onu kaybettiğin yerde hemen dön, onunla karşılaşacaksın” buyurdu. Musa’da yanında genç arkadaşı olduğu halde yola çıktı. Bu gencin Yûşa b. Nûn olduğu kaydedilm ektedir. Musa, balığı bir zenbile koymuştu. Daha sonra o gençle birlikte yürümeye başladılar. “Musa genç arkadaşına, “ben iki denizin birleştiği yere ulaşmaya yahutta yıllarca yürümeye kararlıyım.”” demişti. İkisi, iki denizin birleştiği yere ulaşınca balıklarını unutmuşlardı. Musa biraz uyumuştu. O arada balık kımıldadı ve sıçradı. Yanındaki gençte uyusun diye Musa’yı uyandırmadı. Uyuyunca da balığın durumunu söylemeyi unuttu. Oradan uzaklaştıklarında Musa yanındaki gence “azığımızı çıkar, andolsun ki bu yolculuğumuzda yorgun düştük” dedi. O da “baksen kayalığa vardığımızda balığı unutmuşum. Bana onu hatırlatmamı unutturan ancak şeytandır. Balık şaşılacak şekilde denizde yolunu tutup gitmiş” dedi. Musa “istediğimiz zaten buydu.” dedi. Hemen geldikler i yoldan izleri üzere geri döndüler. Bu arada ikisi katımızdan kendisine rahmet verdiğimiz ve kendisine ilim öğrettiğimiz kullarımızdan birini buldular Kehf 18/60-65;
Yukarıda kaydettiğimiz ayette, balığı unutturma olayı şeytana mal edilmekte dir. Balığın canlanara k denize dalmasını Musa’ya haber vermeyere k unutan, yanındaki gençtir. Ancak ilgili ayette Kehf 18/61 unutma olayı sadece bu gence değil, Musa’ya da isnad edilmekte ve her ikisi “balıklarını unuttular” denilmekt edir. Unutmanın her ikisine birden isnadı, Musa’nın sormayı, gencin de söylemeyi unutması sebebiyle dir.
Kur’an-ı Kerim’de, Yusuf’la ilgili olarak da bir “unutma” hadisesin den bahsedilm ekte ve bu olayda şeytana isnad edilmekte dir. Kur’an-ı Kerim’de anlatıldığına göre, kardeşleri Yusuf’u kıskandıkları için kuyuya attılar. Oradan geçmekte olan bir kervanda Yusuf’u kuyudan kurtarara k Mısır’a götürdü ve ucuz bir fiyata Mısır’ın ileri gelenleri nden birine köle olarak sattılar. Daha sonra Allah tarafından Yusuf’a rüyaları nasıl yorumlaya cağı öğretildi. Bir müddet sonra da evin hanımı Yusuf’a aşık olarak onunla yatmak istedi. Ancak Yusuf buna yanaşmadı ve bunun sonucu olarak hapse atıldı Yusuf 12/1-35. Yusuf’la beraber iki genç de hapse atılmıştı. Bunlar birer rüya görerek Yusuf’tan bunları yorumlama sını istediler . Yusuf’ta onlardan birinin asılarak idam edileceğini, diğerinin de kurtulara k hükümdarın yakınlarından olacağını söyledi. Yusuf 12/36/41 Kurtulacağını ümid ettiği gence de “efendinin yanında beni an!” dedi. Ama şeytan o gence efendinin yanında onu hatırlamayı unutturdu ve Yusuf bu sebeple birkaç yıl daha hapiste kaldı. Yusuf 12/42
b) Sünnette Şeytanın Etkisi:
Bazı hadislerd e unutma fiili şeytana isnad edilmiştir. Bu hadisleri n incelenme sinde unutma olayının daha çok namaz ibadeti ile ilgili olduğu görülmektedir. Ebû Hureyre’nin rivayet ettiği bir hadiste bu konu şöyle anlatılmaktadır: “ …. Bir defasında Peygamber (s.a.v.) kalktı ve mescidde namaz kıldığı yere kadar gitti. Orada iki saf erkek, bir saf da kadın vardı veya iki saf kadın bir saf erkek vardı. Peygamber(s.a.v.) onlara dönerek “eğer şeytan bana namazdan bir şey unutturur sa erkekler sübhânallah desin, kadınlarda el çırpsınlar” buyurdu. Rasululla h (s.a.v.) namaz kıldırdı fakat namazdayk en hiçbir şey unutmadı. Ebû Davud Daha önce yukarıda kaydettiğimiz hadiste ise Peygamber (s.a.v.) bu konuda “sizden biriniz namaz kılarken şeytan ona gelir ve namazını karıştırır da o kişi kaç rekat kıldığını bilmez. Birinizin başına bu durum gelirse oturduğu halde hemen iki sehiv secdesi yapsın” buyurmuşlardır. İbni Mace Yine daha önce kaydettiğimiz bir hadiste Peygamber’in namazda kıratı karıştırmasını şeytana nispet etmişlerdir. Ebû Davud, Edeb Peygamber’den nakledile n bir başka hadiste de unutma fiili yine şeytana isnad edilmekte dir. Hadiste anlatıldığına göre, bir gün Peygamber ashabına Allah (c.c.) zikretmen in faziletin den bahsedere k, yatacakla rı zaman yüz kere “sübhânallah, Allah’u Ekber ve el-Hamdülillah” demelerin i tavsiye etmiş bunun Mizan’da on katı sevap olarak karşılarına çıkacağına bildirmiştir. Ashab’da “bunları nasıl çekmeyiz, ne kadar kolay” dediler. Bunun üzerine Peygamber “Herhangi birinize namazdayk en şeytan gelir ve namazdan çıkıncaya kadar ona “filan işi hatırla, filan işi hatırla” der ve o kişinin başka ihtiyaçlarını hatırlatır. Bu yüzden o kimse belki tesbih çekmeyi yapamaz (unutur). Yatağına yattığı zamanda yine ona şeytan gelir ve bu zikri söylemeden uyuyuncay a kadar o kimsenin yakasını bırakmaz.”
c) Şeytanın Unutturma k İçin Kullandığı Metod:
Şeytanın insanı yoldan çıkarması ve Allah’ın zikrini, genel anlamda hayır ve yararı olan şeyleri unutturma sındaki aracı,insanların motiv ve şehvetlerine etki etme yönündendir. Motiv ve şehvetler, insanın doğasındaki zayıf noktalardır. Çünkü insan, doğal olarak motivleri ni, lezzet ve fayda elde etmeye temayül gösterir. Bu noktadan şeytan Adem (a.s.) ‘in nefsine yol bulmuştur. Âraf 7/175-176 Çünkü yasak ağaçtan yediği zaman, ebedi yaşantı ve sonsuz bir mülke sahip olacağı şekilde aldatmaya çalışmış, bunun bir sonucu olarak ta Adem (a.s.) Allah’ın kendisine nehyettiği şeyi unutarak günah işlemiştir. Bu yollu şeytan bütün insanlara etki etmektedi r. Çünkü onlardaki çeşitli şehvetleri harekete geçirir. Bunun sonucu olarak insanlar, sınırı aşmaya yeltenir ve bu da kendileri ne Allah’ın zikrinden alıkoyar. “Ey İnsanlar! Şeytanın adımlarını izlemeyin . Kim şeytanın adımların izlerse ona edepsizliği ve kötülüğü emreder. Eğer size Allah’ın lutfu ve rahmeti olmasaydı içinizden asla hiçbir kimse temize çıkamazdı. Fakat Allah (c.c.) dilediğini arındırır. Allah işitir ve bilir.” Zümer 39/8
“ Onlara şu adamın haberini de oku! Kendisine ayetlerim izi verdik de onlardan sıyrıldı, çıktı, şeytan onu peşine taktı, böylece azgınlardan oldu. Dileseydi k elbette onu o ayetlerle yükseltirdik, fakat o, yere saplandı ve hevesinin peşine düştü. Onun durumu tıpkı şu köpeğin durumuna benzer; üstüne varsan da dilini sarkıtıp solur, bıraksan da dilini sarkıtıp solur. İşte ayetlerim izi yalanlaya nların durumu budur. Bu kıssayı anlat, belki düşünür (öğüt alır) ler. [ Furkan 25/17-18]
E- Dünya Malı, Lüks ve Refah İçinde Bir Yaşam:
“İnsanın başına bir sıkıntı gelince, Rabbine yönelerek ona yalvarır. Sonra Allah kendisind en ona bir nimet verince, önceden yalvarmış olduğunu unutur. Allah yolundan saptırmak için o’na eşler koşar. (Ey Muhammed!) deki: Küfrünle biraz eğlene dur; çünkü sen muhakkak cehennem ehlindens in.” [ Mü’minûn 23/110-111]
“O gün Rabbin onları ve Allah’tan başka tapacakla rı şeyleri toplar da der ki: Şu kullarımı siz mi saptırdınız, yoksa kendileri mi yoldan çıktı? Onlar: Seni tenzih ederiz seni bırakıp da başka dostlar edinmek bize yakışmaz; fakat sen onlara ve atarlarına o kadar bol nimet verdin ki sonunda (seni) anmayı unuttular ve helaki hak eden bir kavim oldular, derler.” Mülk 67/1
F- İnananları Alaya Alıp Onlarla Mücadele Etme:
“ Zira kullarımdan bir zümre: Rabbimiz! Biz iman ettik; öyleyse bizi affet; bize acı! Sen merhametl ilerin en iyisisin, demişlerdir. İşte siz onları alaya aldınız; sonunda onlar (ile alay etmeniz) size beni yâd etmeyi unutturdu . Siz onlara gülüyordunuz.”
II-UNUTKANLIĞIN TEDAVİSİ
Hatırlamanın, insan yaşamında büyük önemi vardır. Çünkü önceki öğrendiklerimizi hatırlamak, önceki bilgi ve haberleri miz, gelecekte bizim karşılaşacağımız yeni problemle ri çözmemizi mümkün kılmaktadır. Nitekim yeni bilgileri kazanmada, yeni hakikatle ri keşfetmede geçmişte edindiğimiz bilgileri miz yardımcı olmaktadır. Bu ise insana ait bilimsel ve kültürel gelişim aşamasında önemi haiz olan bir durumdur.
Buna ilave olarak hatırlamanın insanın bilimsel ve pratik yaşamı yanında dini açıdan da kendisi için büyük fayda sağlamaktadır. İnsanın sürekli olarak Allah’ı, onun üstünlüğünü, yaşamda kendisine verdiği sayısız nimetleri, ahireti, hesap gününü, onu bekleyen sevap ve cezayı hatırlaması insanlar için gayet mühimdir. Çünkü bu onu takva ve yararlı işlerde bulunmaya ve üstün ahlaka sevk etmektedi r. Mülk Suresinin 2. ayetinde olduğu üzere Kur’an, bazı ifadeleri önemine binaen öne almış ve buna vurgu yapmak istemiştir. Bunun içindir ki Kur’an unutkanlığın tedavisi için Allah’ı zikretmen in önemini dile getirmiştir. Bizde bu açıdan zikri açıklamaya çalışacağız.
A- Zikir:
Zikir, lugatte bir şeyi telaffuz etme, öğrenilen-muhafaza edilen şeyi zihinde hazır hale getirme, öğüt, haber, beyan, hatırlama, anma anlamlarına gelmekted ir.
Kur’an literatüründe Allah’ı anmayı ifade eden en kapsamlı kavram zikirdir. Zikir, insanın bilgi olarak elde ettiği şeyleri muhafaza altında tutmasına ve gerektiğinde hatırlamasına imkan sağlayan bir bellek anlamında potansiye l bir gücü ifade ettiği gibi bir şeyin kalben veya sözlü (dille) hatırlanması şeklinde aynı gücün harekete geçirilmesine de denir. Kalp veya dil ile zikir unutulmuş bir şeyin yeniden hatırlanması yada hafızasındakinin unutulmam ak üzere sürekli canlı tutulması şeklinde olabilir.
İnsan, yaratılmışların en mükemmeli ve şereflisi olmasına karşılık beşer olması hasebiyle pek çok zaafları olan bir varlıktır. Bu zaaflardır ki kontrollü ve bilinçli yaşaması için insanın eğitilmesini gerekli kılar. İslam eğitimi insanın yaratılışındaki mükemmelliği koruyup geliştirmeyi, zaaflarını ıslah etmeyi amaçlar.
Baştan beri izah etmeye çalıştığımız gibi unutma ve unutkanlıkta insanın ciddi bir zaafıdır. İnsan ifade ettiğimiz gibi yaratılmış olduğunu, yaratanını, yaratanı ile yaptığı “misak”ı yüklendiği “Emanet”i, Allah’ın halifesi olduğunu, sıkıntılarından kurtuluşunu, nimetleri ne mahzar kılınışını vb. gerçekleri hep unutabilm ektedir. Ancak insana unuttuğunu hatırlama yeteneği de verilmiştir. Hatta, sadece yeteneği verilmekl e insan kendi haline bırakılmamış, unutulan hakikatle ri hatırlatmakla görevli elçilerle desteklen miş, görünen ve görünmeyen boyutlarıyla kainat, gerçekleri hatırlatacak uyaranlar la donatılmıştır. Kur’an’ın kendisi de bu gerçekleri hatırlatan bir zikirdir. Âraf 7205; İnsan 76/25; Müzzemmil 73/8 Bundan dolayıdır ki, Peygamber’in yaratıcı ile ilişkilerinde öne çıkarılan hususlard an birisi de unutma ve gafletin zıddı olarak kullanılan zikir olmuştur.
“Rabbini, içinden, yalvarara k ve korkarak yüksek olmayan bir sesle sabah, akşam an! Gafillerd en olma.” Kehf 18/28 Burada Allah’ın sözlü (cehri) olarak zikredilm esi emredilir ken bunun kalbin derinlikl erinden gelen bir yalvarış ve korku duygusunu n eşliğinde olmasına dikkat çekilmektedir. Kalpten gelmeyen ve sadece dil ucuyla gerçekleşen zikrin “gafillerd en olma” emrinin gerçekleşmesine katkıda bulunması şüphelidir. Çünkü zikirden maksat kalbin sürekli olarak Allah duygusuyl a canlı tutulmasıdır. Ankebut 29/45 Allah’ı hatırlama ve huzur, hayatın anlamı gayesidir . “Elbette Allah’ı anmak, en büyük bir (ibadet) tir. Allah ne yaptığınızı bilir.” Bakara 2/152 Allah’ın insan şuurundan kaldırılması ise hayatın anlam ve gayesinin yok edilmesi demektir.
Zikir; kuldan Allah’a doğru bir kalbî diyalogdu r. Kişi zikreders e unutma, unutma ile de bu diyalog sekteye uğramaktadır. Zikrin yönü her zaman kuldan Allah’a doğru değildir. Allah’ta kulunu zikreder, ancak bu, kulun Allah’ı zikrine bağlanmıstır. “Öyleyse beni anın ki bende sizi anayım; bana şükredin, nankörlük etmeyin” yani kul Allah’ı, itaat, dua, övgü, onun yolunda mücadele ve benzeri, kul olmanın gereği olan her türlü fiil ile anacak, Allah da kulunu rahmet, bağışlama, ihsan, hidayet ve benzeri rububiyet gerekleri ile anacaktır. Tevbe 9/67
Şu halde zikir tek yanlı değil, kul ile arasında çift yönlü bir diyalogdu r. Allah zikre, zikir ile karşılık verdiği gibi unutmaya da unutma ile karşılık vermekted ir. “…. Onlar Allah’ı unuttular, Allah’ta onları unuttu! Çünkü münafıklar fasıkların taa kendileri dir.” Allah’ı unutmanın cezası Allah tarafından unutulmak olduğu gibi, Allah’ı unutan kimse bu tutumuyla kendi menfaatin e ve kendisini kurtaraca k olan şeyleri bırakarak kendisini de unutmuş olur.
Allah’ı hatırlama ve netice de kalbin huzur bulması, hayatın anlam ve gayesi olurken, aynı şekilde Allah’ın insan şuurundan kaldırılması, insan hayatındaki kutsi anlam ve gayenin yok edilmesi demektir. Bu, ferdî hayat için doğru olduğu kadar, toplum hayatı içinde doğrudur. Allah’ı hatırlama, şahsiyetin bütünleşmesini sağlar. Diğer taraftan, Allah’ı unutma ise parçalanmış varlık olma, dinden uzak yaşantı demektir. Tamamlanm amış ve nihayet dağılmış şahsiyet ve bütünü kaybetme pahasına ayrıntılarda boğulma demektir. Taha 20/14
Unutmanın Allah ile irtibat kurup ona karşı sorumluluğumuzun farkına varıp, onları ifa etmenin ilacı olan zikir tekdüze bir anlama sahip değildir. Allah’ı hatırlamayı temin edecek ve onunla iletişim kuracak her türlü zihni ve bedeni faaliyet zikir kapsamının içine girmekted ir. İçinde bir çok zikir çeşidini barındırması itibarıyla namaz kişiye Allah’ı hatırlatması bakımından büyük bir güç ve etkiye sahiptir. Bunun içindir ki Allah günde beş vakit namazı farz kılmış ve “ beni anmak için namaz kıl” Zariyat 51/55 buyurmuştur. Namazda olduğu gibi Allah’ın zikrinin tekrarı, Allah’ı zikretme ve onu tesbih etme âdeti, davranışlarda sabit ve kalıcı olacak ve yaşamın bütün alanlarında herhangi bir çaba ve özen olmaksızın meydana gelen bir adet şeklinde insan derununa işlemesini sağlayacaktır. Böylece Allah daimi bir surette kalpte hazır olacaktır.
B) Mü’minlerin Birbirler ini Uyarması
Unutmanın tedavisi içinde diğer bir ilaç; müminlerin birbirler ine vazife ve sorumlulu klarını hatırlatarak vaaz ve nasihat etmelerid ir. “Onunla beraber hatırlamaya devam et. Çünkü hatırlatma müminlere fayda verir.” Hatırlatma ayetinde ifade ettiği gibi iman etmiş olanların unutmamasına, gaflete düşmemesine, imanlarının kuvvetlen mesine, bilmedikl erinin öğrenilmesine hatta iman etme eğiliminde olanların imana gelmesine sebep olur. Ebû Davud, Salat
Yukarıda bahsettik lerimize ilave olarak insan bütün görevlerinde ciddiyet sahibi olmalı, hafızasına güvenmiyorsa unutmamak için gerekli tedbirler i almalıdır. Kendisind en istenilen şeyleri iyi dinlemeli, anlamalı, öğrenmeli, gerekiyor sa notlar almalı yada yakınlarına, dostlarına kendisine hatırlatmaları için tembihte bulunmalıdır. Nitekim Peygamber (s.a.v.) ‘de unutmaya karşı tedbir almış, ashabının kendisine hatırlatmasını isteyerek şöyle buyurmuştur. “Şüphesiz ki bende bir insanım, sizin unuttuğunuz gibi ben de unuturum. Ben unuttuğum vakit, bana hatırlatın.” Ebû Davud, Salat Görev ve sorumlulu klarını unutmaması için sık sık tekrar etmeli. Bedeni ve en önemlisi zihni yapının sağlığını bozucu ve unutmayı tetikleyi ci zararlı fiil ve davranışlardan uzak durmalıdır.
Sonuç olarak şunu söyleyebiliriz. İnsandaki fitrî dengenin uzantılarından biri olan nisyan/unutma nimetinin, mihnete dönüşmemesi, insanî benliğin asıl kaynağı ile irtibatını sürdürüp, değerini muhafaza edebilmes i için ileri sürülen formül şudur: “Ey İman edenler! Allah’a karşı sorumluluğunuzun bilincind e olun; herkes yarın için ne hazırladığına baksın! Ve bir kez daha Allah’a karşı sorumluluğunuzun bilincind e olun, çünkü Allah bütün yaptıklarınızdan haberdardır. Haşır 59/18-19
I-UNUTMANIN TEKLİFİYETE ETKİSİ
A) Genel Bir Değerlendirme:
Nisyan irade ve kasıt ilişkisine bağlı olarak değer kazanır. Buna göre irade kasta dayanan her fiil gibi kasta mebni unutma da gerçek bir dini engel veya mazeret sebebi değildir. Zira bura da nisyan, bilerek terk etme demektir. Nitekim kafirler hakkında “ Bugüne kavuşmayı unutmanın cezasını tadın bakalım” Secde 32/14 mealinde ki ayette söz konusu olan kasıtlı nisyandır ve “terk etme ve aldırmama” anlamında kullanılmıştır. Allah kasta dayanan her türlü unutmayı kınamış ve sahibini sorumlu tutmuştur. Elde olmaksızın herhangi bir iç veya dış sebepten dolayı meydana gelen unutmanın ise genel olarak sorumlulu k kaldırıcı, gerçek bir engel ve mazeret sebebi olduğu naslarda sabittir. Nitekim Allah Teala, “Andolsun ki biz daha öncede Adem’e ahit vermiştik. Ancak o unuttu fakat biz onda bir azim bulamadık” Taha 20/115 mealindek i ayette kendisine verilen ahdi elinde olmaksızın istemeyer ek unuttuğu için onu mesul tutmamıştır. Keza Musa ve yanındaki gencin, salih kul Hızır’la buluşma yerini ifade eden balığın suya dalması olayı da hatırlanmalıdır. Burada Musa yanındaki gence balık hakkında sormayı unutmuş genç de yanlarındaki yiyecek olarak bulundurd ukları balığın canlanara k denizin yolunu tutması gibi önemli bir mucizeyi Musa’ya söylemeyi unutmuştur. Buna rağmen Musa’nın bu hadiseyi kendisine bildirmey i unutan genci cezalandırdığına dair herhangi bir kayıt bulunmama ktadır. Karşılaşacakları olaylarda kendisine hiçbir itirazda bulunmayıp soru sormayacağına dair Hızır’â söz veren Musa, Hızır’la birlikte yaşadığı ilk olayda bu sözünü unutması ve bundan dolayı mealen “unuttuğum şeyden dolayı beni muahaze etme, işimde bana güçlük çıkarma” Bakara 2/185 diyerek mazeret beyan etmesi kasta bağlı olmayan unutmanın gerçek bir özür ve engel olduğunu göstermektedir. Kur’an’da müminlere “Ey Rabbimiz! Unutursak veya hata yaparsak bizi sorumlu tutma” diye dua etmeleri öğretilmesi de bunu desteklem ektedir. Allah kendisini n adalet ve rahmetini ifade ettiği gibi, Allah size kolaylık diler fakat zorluk dilemez” mealli ayetinde ifade ettiği genel dini kaidenin insana zorluk çıkarmak ve hayatı zorlaştırmak olmadığını göstermektedir. Razi’ye göre ayetteki nisyandan murat kişinin kendi nefsini unutmasıdır, bu ise hatırlamanın zıddıdır. O unutan kişinin unutma fiili, hem teklif-i mâ lâyutak’ın caiz olmaması gibi akli delil hem de “ Şüphesiz Allah ümmetinden hata, nisyan ve baskı ile yaptırılan şeyin sorumluğunu kaldırmıştır” Buhari, “Itlak hadisi gibi sem’i delille affedildiği ve sahibinin mâzur görüldüğünü belirtmiştir. Ona göre unutma iki nevidir. Biri sahibi mazur görülen diğeri de mâzur görülmeyen. İnsan dini vazifeler i öğrenmeye çalışmaz ve öğrendikten sonra da unutmamak için tekrarlam az da unutursa bu unutmasından dolayı mâzur sayılmaz. Fakat öğrenmeye çalışıp gayret sarf ettiği halde sonra unutursa mâzur görülür. Bundan dolayı unutma ve hatanın bazılarından sakınma insan gücü dahilinde ise de bazılarında böyle değildir. Kişi hatırlamaya ve hafıza da tutmaya vasile olacak şeylerden ve hatırlama sebepleri nden yüz çevirdiği takdirde mâzur görülmez. Unutmanın mâzur görülmesinin temelinde iradî bir kastın bulunmama sı olduğunu “unutan ve hata eden de hiçbir niyet (kasıt) yoktur.” hadisi açıkça ifade etmektedi r.
II-PEYGAMBER (S.A.V.) UNUTMA KARŞISINDAKİ DURUMU VE BUNUN VAHYE YANSIMASI
“Sana (Kur’an’ı), okutacağız, unutmayac aksın. Yalnız Allah’ın dilediğini unutursun . O, açığı da bilir, gizli olanı da” Kıyame 79/17.
Bu ayetlerde vahyi veren, Peygamber (sav)’e, kendisine vahyedile nleri okutacağını, kendisini n onları unutmayac ağını, ancak Allah’ın dilediği kadarını unutacağını bildirmek tedir. Tâhâ ve Kıyamet surelerin de peygamber (sav)’e Kur’an’ın vahyi tamamlanm adan, unutmamak için, acele ile vahyedile nleri yinelemem esi, vahyin devamını dinlemesi, Allah’ın, Kur’an’ı kendisini n belleğinde toplayıp, manasını da açıklayacağı bildirilm iş. A’la 87/7”Yalnız Allah’ın dilediğini unutursun” cümlesi, Peygamber(sav)’in, Allah’ın unutmasını dilediği bazı vahiyleri unutturac ağını belirtir. Kur’an’ın bazı ayetlerin in unutulnuş olabileceği ihtimalin den kaçınmak için müfessirler, bu ayeti çeşitli biçimlerde te’vil etmişlerdir.
1) Bu istisnanın amacı şudur: Eğer Allah, onun unutmasını dilerse bunu yapar. Bu, tıpkı: “Dilersek, sana vahyettiğimizi gideririz” ayeti gibidir.A ma Allah onun unutmasını dilememiştir. Gerçekte bu istisnanın kavramı olmuş değildir. Allah, böyle bir şey dilememiştir ve bu ayet indikten sonra Peygamber(sav) hiçbir şey unutmamıştır.
2) Buradaki istisnada n maksat, nesihtir. Manâ : Sen Kur’an’ı unutmayac aksın, ancak Allah’ın dilediği şeyleri unutursun . Bu ayet: “Biz, bir ayeti siler veya unutturur sak ondan daha iyisini, yada benzerini getiririz . Allah’ın her şeye gücü yeter olduğunu bilmedin mi?” İsra 17/86 Yani Ey Muhammed, sen Allah’ın unutmanı dilediği şeyleri unutursun . Allah sana onları okumamanı emreder, böylece okumaya, okumaya onları unutursun demektir.
Peygamber, (sav) de insandır. Onun da unutması normaldir . Bir hadis-i şeriflerinde buna şu şekilde dikkat çekmiştir. “ Ben de sizin gibi bir beşerim. Sizin unuttuğunuz gibi unuturum; unuttuğum zaman bana hatırlatın” Bir gün kendisi Abbad İbn Bişr’in okuduğunu işitmiş. “Bana şu, şu ayetleri hatırlat, ben onları unutmuştum” demiştir. Buhari, Kitabu Fezailu’l-Kur’an
Ayetlerim iz hakkında (münasebetsizliğe) dalanları gördüğün zaman, onlar başka bir söze geçinceye kadar onlardan yüz çevirir; eğer şeytan sana (bunu) unutturur sa hatırladıktan sonra (hemen kalk), o zalimler topluluğuyla beraber oturma!” En’am 55/68ayetinde peygamber’e, münasebetsiz kimseleri n, Allah’ın ayetlerin e dil uzattıklarını görünce, onlar konuyu değiştirinceye kadar onlardan uzak durmasını, şâyet şeytan bunu kendisine unutturur sa, hatırladıktan sonra o zalimlerl e birlikte oturmamasını emretmekt edir. Hakkın ayetlerin e karşı münasebetsiz sözler söyleyenlerle birlikte oturmama emrini unutmak, bir kusurdur. Bir kusur olan bu eylem, şeytan etkenine bağlanmıştır. Fakat Bakara: 166. ayette vahyedile n ayetlerde n kimini unutmak, Allah’ın dilemesiy le olduğundan, bir kusur değil, hikmet gereği olduğundan, orada unutturma eylemi Allah’a nispet edilmiştir. Ayetler, ister Allah’ın dilemesiy le, ister şeytanın müdahalesiyle olsun, Peygamber’de de unutma eyleminin olduğunu kanıtlamaktadır.
Gerçekten Peygamber(sav) bazen namazda yanılır bu kendisine anımsatılınca yanılma secdesi yapardı. Ebû Hureyre’nin rivayetin e göre Allah’ın elçisi (sav), öğle ve ikindi namazlarından birini kıldıktan sonra mescidin önünde, kıble yönündeki dalın yanına gelmiş, sırtını ağaca dayayarak oturmuş, eliyle de ağaca dayanmış, sağ elini sol elinin üzerine koyup parmaklarını birbirine geçirmiş, sağ yanağını sol elinin arkası üstüne koymak suretiyle kızgın bir vaziyette oturmuş. Herhalde Müslümanların bazı işlerine canı sıkılmış. Cemâattan bazıları mescidin kapılarından,”Namaz kısaldı!” diyerek hızlı hızlı çıkmaya başlamışlar. Ebû Bekir ve Ömer’in orada olmalarına karşın, Peygamber e saygılarından dolayı kendisine soramamışlar. Ancak iki elinin uzunluğundan dolayı “zu’lyedeyn” lakabıyla çağırılan sahâbi :-Ya! Rasûlallah, unuttun mu , yoksa namaz mı kısaltıldı? Demiş.Allah Elçisi:-Unutmadım, namaz da kısalmadı, demiş.Zu’l-Yedeyn :-Ama sen sadece iki rek’at kıldın? Demiş.Allah’ın Elçisi, cemâate:-Zu’l-Yedeyn’in dediği doğru mu? diye sormuş:-Evet, demişler.Peygamber(sav), geçip kılmadığı rek’atleri kılmış, selâm vermiş, tekbir almış, ilk iki secde gibi hatta daha uzun bir secde daha yapıp başını kaldırmış, tekbir almıştır.
Başka bir rivayette de namazda eksik veya fazla kılmak suretiyle yanıldığı kendisine söylendiğinde Peygamber(sav): “Ben de sizin gibi bir insanım, sizin gibi hatırlarım ve sizin gibi unuturum. Unuttuğum zaman bana hatırlatın. Biriniz namazında kuşkulanırsa doğruyu arasın, kaç kıldığına kâni ise onun üzerine tamamlasın, sonra iki secde yapsın” demiştir.
Kadir gecesi hakkındaki rivayetle rde de Peygamber(sav)’in unuttuğu ifade edilmekte dir. Ebû Saîd el-Hudri’nin rvayet ettiği hadiste: “Peygamber (sav), ramazanın orta onunda i’tikafa girerdi. Bir sene yine i’tikafa girdi. Sabahında i’tikaftan çıkacağı yirmibiri nci gece olunca şöyle dedi: “Benimle beraber i’tikafa girmiş olan, son onunda i’tikaf etsin. Çünkü bana o gece –yani Kadir gecesi gösterildi, sonra unutturul dum…”denilmekt edir. Ubâde İbn Sâmit’in rivayetin de de : “Peygamber(sav), Kadir gecesini bize bildirmek üzere geldi, iki kişi tartıştı. Allah’ın elçisi buyurdu ki:”Size Kadir gecesini bildirmek üzere çıktım ; iki kişi kavga etti, o bilgi kalbimden silindi, kaldırıldı. Herhalde bu, hakkınızda daha iyidir. Onu dokuzuncu, yahut yedinci, yada beşinci gecesinde arayın!” (başka rivayete) onu son onun dokuzuncu yahut yedinci yada beşinci gecesinde arayın! buyurulma ktadır.
Ayetlerin yanında bu hadisler de Peygamber(sav)’in de bir insan olarak bazen unuttuğunu bildirmek tedir. İnsan unutur, yanılır. Bunun nisbeti bazı zeki insanlar da sıradan insanlara göre az da olsa yine de her insan unutur. “Hafıza-ı beşer, illet-i nisyan ile ma’lûldür”. Peygamber lerin unutmayac ağına dair hiçbir delil yoktur, fakat unuttukla rına dair delil çoktur. Kur’an-ı Kerim, ilk peygamber olan Adem’in unuttuğunu bildirmek tedir: “Andolsun biz, önceden Adem’e (o ağaçtan yememesin i) emretmiştik, unuttu. Biz onda bir azim (ve sebât) bulmadık. Taha 45/115
Bundan dolayı Peygamber’in, şeriatinin genel yapısına zarar vermeyece k biçimde bazı ayetleri; özellikle vahiy kâtiplerinin fazla olmadığı, kendisini n çevresinde toplananl arın az olduğu ilk peygamber lik yıllarında inen kimi vahiyleri unutmuş olması normaldir . Fakat bunun dine bir zararı olmamıştır. Çünkü Yüce Allah,ı onun unuttukla rı yerine onlardan daha iyisini veya onların benzerini vahy etmiştir.İşte, Bakara:92-106. ayet, bu gerçeği vurgulama ktadır.
IV-İBADETLERE YANSIMASI AÇISINDAN UNUTMA
A- Namaz’da Unutma: Rasululla h (s.a.v.)’in: “Muhakkak ki Allah bu ümmetimden unutma ve hatayı, bir de zorla yaptırıldıkları şeyi kaldırmıştır” hadisini esas almıştır. Kim bir namazı unutursa hatırladığında kılar.
B-Oruçta Unutma :
Kim oruçlu olduğu halde unutarak yer, içer veya hanımıyla cima ederse hatırladığında yemeyi, içmeyi, ve cimayı terk eder. Orucun bozuldu diye günün geri kalan kısmını orucunu bozarak geçirmez. Bu hususta farz veya nafile oruç arasında fark yoktur. Ebu Hureyre’nin rivayet etmiş olduğu. “Bir adam Peygamber(sav)’e : “Ben ramazanda oruçlu iken yedim ve içtim” diye sual edince Peygamber imiz(sav) kendisine şöyle cevap verdi: “Orucunu tamamla!....Seni ancak Allah yedirdi ve içirdi”.
İnsan için bazen rahmet, çoğu kez yaratana karşı olan sorumlulu kları kasten terk etme açısından azap vesilesi olan unutma kavramını, İslâm Hukuku çerçevesinde Kur’an ve sünnet açısından ele almaya çalıştık. Bu çalışmamızda özetle şu neticeler i gördük. Unutmanın anlamlarından kişi için en tehlikeli olanının “bir şeyi bile bile terk etmek” olduğu, Allah’ın unutma yoluyla kendisini terk edeni, kendisini n de terk edeceğidir. Unutmaya sebep olan amillerin başında onun fitrî oluşu, Allah’ın zikrinden yüz çevirme, duanın terk edilmesin den kaynaklan an kalp katılığı, şeytanın süslemelerine aldanma, batıla dalma, dünya hayatına kapılıp dini oyun ve eğlenceye çevirme gelmekted ir.
Kur’an Allah’ı anma genel itibarıyla insanın bilgi olarak elde ettiği şeyleri muhafaza altında tutmasına ve gerektiğinde de hatırlamasına imkan sağlayan bir gücü ifade eden “zikir” unutmanın önündeki en büyük engel ve onu tedavi eden en tesirli ilaçtır. Yine insanların birbirler ini uyarmaları, birbirler ine nasihatte bulunmala rı unutmanın en önemli tedavi metodlarındandır.
Allah kasta dayanan her türlü unutmayı kınamış ve sahibini sorumlu tutmuştur. Elde olmaksızın herhangi bir iç veya dış sebepten dolayı meydana gelen unutma ise genel olarak sorumlulu k kaldırıcı, gerçek bir engel ve mazeret sebebidir .
Semavi afetlerde n sayılan unutma hukukulla h’a ait bazı yükümlükleri kişiden kaldırır ve geçerli bir özür olarak kabul edilir. Peygamber (s.a.v.) kendi ifadesiyl e onun da bir beşer olduğu ve zaman zaman unuttuğu; Kur’an’ın ifadeleri yle indirilen vahiylerd en bazısını Allah’ın dilemesiy le unuttuğu ancak bunun Kur’an’da bir noksanlık meydana getirmediği, unuttuğuna karşılık Allah’ın daha iyisini veya unuttuğuna denk ayetler indirdiğini bildirmiştir.
Bir erkeğe karşılık iki kadının şehadet etmesinin sebebi unutmadır. Ancak bu unutma kadınlara has, fıtrî bir özelliktir. Kadın, unutkanlığını ortadan kaldıracak bir faaliyet içerisinde bulunursa o da tek olarak bir erkeğe mukabil şahitlik yapabilir . Erkek de kendisind e unutma meydana getirecek bir konumda olursa o da tek başına şahitlik yapamaz. Bu çalışmamızda inşallah bir nebzecik de olsa faydalı olmuşuzdur. Rabbimiz! Unutursak veya hataya düşersek bizi sorumlu tutma.
Yaratilisgayesi Yöneticisi
E-posta: Bu e-posta adresini spambotlara karşı korumak için JavaScript desteğini açmalısınızEn Son Yaratilisgayesi Yöneticisi
İlgili Videolar
Resim Galerisi
Login to post comments